در ویدیوی یوتیوب با عنوان “این ۴ احساس شما را در چرخه تروما نگه می‌دارد و مانع از پیشرفت می‌شود”، یک موضوع بسیار مهم و پر از جزئیات روان‌شناختی مورد بررسی قرار می‌گیرد که بیشتر از آن چیزی است که شاید بخواهیم به خودمان اعتراف کنیم. اگر تا به حال در یک رابطه ناسالم بوده‌اید – خواه با یک فرد نارسیسیستی (خودشیفته) یا حتی یکی از اعضای خانواده – حتماً با این سوال رو‌به‌رو شده‌اید که چرا با وجود آگاهی از آسیب‌ها، قادر به ترک آن رابطه نیستید. این ویدیو دقیقاً به همین موضوع می‌پردازد و توضیح می‌دهد که چگونه احساساتی مثل گناه، غم، دلسوزی و شرم، می‌توانند شما را اسیر و در‌جا زده نگه دارند. اگر با این احساسات سردرگم شده‌اید و درک می‌کنید که چرا ترک یک رابطه یا پیشرفتی در زندگی‌تان آن‌قدر دشوار است، این ویدیو می‌تواند تا حد زیادی برایتان روشن‌کننده باشد. در ادامه، به بررسی دقیق‌تر این چهار احساس و چگونگی تأثیر آنها بر زندگی‌مان می‌پردازیم.
احساسات گناه، غم، ترحم و شرم: چرا نمی‌توانی رابطه سمی خود را ترک کنی؟
وقتی در یک رابطه سمی یا با یک فرد خودشیفته هستی و نمی‌توانی خودت را از آن جدا کنی، دلیل اصلی آن این است که چهار احساس بسیار شدید و پیچیده دائماً تو را درگیر می‌کنند. گناه، غم، ترحم و شرم. این احساس‌ها نه تنها به تنهایی تو را آزار می‌دهند، بلکه هریک دیگری را تقویت می‌کند و تو را بیشتر در این چرخه گرفتار می‌کنند. به‌عنوان مثال، شاید برای فکر کردن به این که کسی که دوستش داری خودشیفته است، احساس گناه می‌کنی یا حتی به خاطر اینکه او شاید هفته گذشته کاری برایت انجام داده باشد. در عین حال، ممکن است به خاطر نبودن یک نزدیکی سالم در کودکی، یا کمبود رابطه‌ای سالم در زندگی مشترک، احساس غم کنی. شرم نیز از این سردرگمی و آشفتگی موجود در رابطه به وجود می‌آید و ممکن است حس کنی که تو به نوعی مقصر این همه مشکلات هستی. البته ترحم نیز شاید یکی از پرقدرت‌ترین احساساتی باشد که تو را به باقی ماندن در رابطه ترغیب کند، به ویژه اگر فرد خودشیفته گذشته‌ای پر از تروما یا آسیب داشته باشد؛ یا وقتی رفتارهای نمایشی مانند اشک‌های تمساح از او می‌بینی، کفش‌هایت را نمی‌توانی جابجا کنی.
چگونه افکار تحریف شده این احساسات را تشدید می‌کنند و راهکاری برای رهایی چیست؟
وقتی دچار احساسات سنگین مثل گناه، غم، دلسوزی و شرم می‌شوید، این افکار تحریف شده هستند که این احساسات را به شدت بیشتر می‌کنند. برای مثال، ممکن است افکار گناه به شکل زیر در ذهن شما ظاهر شوند:
- گناه: ممکن است فکر کنید که افرادی که باعث ناراحتی شما شده‌اند به هر حال کارهای خوبی هم برایتان انجام داده‌اند. یا شاید باور دارید که اگر آنها را ترک کنید، خودتان فرد بدی هستید.
- غم: احساس از دست دادن یک رابطه سالم در گذشته، خصوصاً اگر در دوران کودکی باشد، ممکن است باعث شود همیشه آرزو کنید اتفاقات بهتر پیش می‌رفتند.
- دلسوزی: اگر با فردی نارسیسیستی یا آسیب‌دیده رابطه دارید، احساس می‌کنید باید به دلیل پس‌زمینه‌های سخت زندگی‌شان به آنها رحم کنید و حتی انتظار دارید که بهتر شوند.
- شرم: باورهایی که در ذهن شما نقش بسته‌اند که شما چیزی کمتر از دیگران هستید؛ به خاطر شکست‌ها یا انتخاب‌های اشتباه خود، احساس شرم درونی دارید.
در این میان، افکار تحریف‌شده و تفسیر اشتباه شرایط است که این احساسات ناخوشایند را تقویت می‌کند. شما باید یاد بگیرید که افکار منفی و تحریف شده را بازشناسی کرده، از آنها فاصله بگیرید و به جای آن با ذهنی شفاف‌تر و واقع‌بین‌تر به روابطتان نگاه کنید.
Q&A
سوال و جواب: ۴ احساسی که باعث می‌شوند شما در یک رابطه‌ی سمی و تراما باندینگ گیر کنید
سوال 1: این ویدیو درباره‌ی چه احساسی صحبت می‌کند که ما را در روابط ناسالم نگه می‌دارد؟
در این ویدیو، به چهار احساس اصلی اشاره می‌شود که باعث می‌شوند افراد در روابط ناسالم، به خصوص با یک فرد خودشیفته، گیر کنند و نتوانند از این روابط خارج شوند. این احساسات شامل موارد زیر هستند:
- گناه (Guilt)
- غم (Grief)
- دلسوزی (Pity)
- شرم (Shame)
سوال 2: چرا این چهار احساس باعث می‌شوند که ما در روابط سمی بمانیم؟
این احساسات به طرز عجیبی یکدیگر را تقویت می‌کنند و دفاع ما را ضعیف می‌کنند. به عنوان مثال، شما ممکن است احساس گناه کنید چون شخص خودشیفته در ماه گذشته کار خیری برای شما انجام داده است. یا شاید شما برای از دست دادن کودکی سالم خود یا رابطه‌ای که باید بهتر می‌بود، غمگین باشید. شرم ممکن است به دلیل نقص‌های شخصیِ حس‌شده یا آسیب‌های گذشته به شما دست دهد. همچنین، ممکن است به دلیل موقعیت دشوار طرف مقابل، برای او دلسوزی کنید یا احساس ترحم داشته باشید.
سوال 3: آیا این احساسات واقعی هستند یا تصور ذهنی؟
این احساسات کاملاً واقعی‌اند. احساس گناه، غم، دلسوزی و شرم تجربیاتی هستند که شما به‌طور واقعی آنها را از سر می‌گذرانید. مشکل اینجاست که وقتی دچار روابط سمی می‌شوید، این احساسات معمولاً بر اساس افکار تحریف‌شده و پیچیده‌ای به وجود می‌آیند که باعث می‌شوند نتوانید به درستی وضعیت خود را ارزیابی کنید.
سوال 4: آیا نوع شخصیت خودشیفته‌ای که با آن درگیر هستیم، روی احساسات ما تأثیر می‌گذارد؟
بله، قطعاً. اگر مثلاً با یک “خودشیفته بزرگ‌منش” (grandiose narcissist) که از طرف دیگران تحسین می‌شود، درگیر هستید، ممکن است شرم بیشتری را تجربه کنید؛ زیرا دیگران دید مثبتی به او دارند. یا اگر با “خودشیفته آسیب‌پذیر” (vulnerable narcissist) رو‌به‌رو هستید که درمانده و ناشی به نظر می‌رسد، احتمالاً حس دلسوزی و ترحم قوی‌تری می‌کنید.
سوال 5: چرا مواجهه با این احساسات در روابط پرخطر مثل روابط با افراد خودشیفته اینقدر مشکل است؟
این احساسات مخصوصاً در روابط با افراد خودشیفته پیچیده‌تر می‌شوند، چون اغلب این افراد خودشان سابقه‌ای از آزار یا آسیب دارند. وقتی شما متوجه می‌شوید که این شخص در گذشته هم آسیب دیده یا خانواده‌ای پر مشکل داشته است، ممکن است حس ترحم نسبت به او پیدا کنید. همچنین ممکن است در لحظه‌هایی که آنها از “اشک تمساح” استفاده می‌کنند یا سعی می‌کنند شما را با نمایش‌های احساسی به‌نفع خودشان برگردانند، دچار سردرگمی بیشتری شوید و دوباره درگیر رابطه بمانید.
سوال 6: چطور می‌توان از این چرخه مخرب بیرون آمد؟
اولین قدم، آگاه شدن از این چهار احساس و تاثیرات آن‌هاست. وقتی متوجه شوید که این احساسات چگونه شما را در یک چرخه ناسالم نگه می‌دارند، شانس بیشتری دارید تا بهتر تصمیم بگیرید و راه‌های سالم‌تری از این وضعیت پیدا کنید.
جمع‌بندی نهایی
در این ویدیو، به بررسی چهار احساسی پرداختیم که می‌توانند شما را در زنجیرهای یک رابطه‌ی ناسالم، به‌ویژه با یک شخص خودشیفته، گیر بیندازند. این احساسات شامل گناه، غم، ترحم و شرم هستند. همان‌طور که توضیح داده شد، این چهار احساس چنان در هم تنیده‌اند که هر کدام دیگری را تقویت می‌کند و می‌تواند باعث شود به سختی از این روابط خارج شوید. مهم نیست که از چه نوع رابطه یا چه نوع شخص خودشیفته‌ای صحبت می‌کنیم؛ همیشه این احساسات می‌توانند شما را گیر بیندازند و مسیر بهبودی را دشوارتر کنند.
نکته‌ی قابل توجه این است که این احساسات واقعی هستند و ممکن است هر روز آنها را تجربه کنید. ممکن است از اینکه به کسی که برای شما عزیز بوده شک دارید، احساس گناه کنید، یا در نبود حمایت عاطفی سالم در زندگی‌تان سوگوار باشید. شاید حتی شرم را از خودتان به دلیل وضعیت رابطه احساس کنید، یا با دیدن آسیب و ضعف‌های شخص مقابل، احساس ترحم کنید. این احساسات می‌توانند شما را فلج کنند و مانع حرکت رو به جلو شوند.
مهم این است که آگاه باشیم این احساسات بخشی از پروسه ترک یا بهبود یافتن از روابط ناسالم و شکننده هستند، و با شناخت و درک درست از آنها، می‌توانیم قدم‌های اولیه برای رهایی از این پیوندهای آسیب‌زا را برداریم.
اگر این احساسات برای شما نیز آشنا به‌نظر می‌رسند، شاید زمان آن رسیده که بیشتر دربارهٔ بهبود خود و شکستن این زنجیرهای پیچیده فکر کنید. تجربه‌های خود را با ما و دیگران در قسمت نظرات به اشتراک بگذارید و به‌خاطر داشته باشید که آگاهی، اولین قدم برای تغییر است. 😊
