آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که شاید همه‌چیز در اطراف ما یک شبیه‌سازی باشد؟ شاید ما در یک دنیای مجازی زندگی می‌کنیم، دنیایی که توسط هوش مصنوعی یا نیرویی ناشناخته ساخته شده است؟ این سؤالی است که ذهن بسیاری از انسان‌ها از دیرباز به خود مشغول کرده است. با این حال، دکتر میچیو کاکو، فیزیکدان مشهور، در پاسخی علمی به این موضوع اشاره می‌کند که اجرای چنین شبیه‌سازی‌ای، با تمام پیچیدگی‌های جهان، از نظر ریاضیاتی تقریباً غیرممکن است. در ویدیویی که از او منتشر شده، او به این نکته اشاره می‌کند که حتی اگر بخواهیم شبیه‌سازی ساده‌ای مانند هوای یک اتاق را انجام دهیم، باید حرکت بی‌شماری از اتم‌ها را مدل‌سازی کنیم – میلیاردها و تریلیون‌ها اتم در هر لحظه. پس آیا واقعاً می‌توان چنین دنیای پیچیده‌ای را به صورت مصنوعی خلق کرد؟ در این مطلب، به بررسی استدلال‌ها و بحث‌های دکتر کاکو در خصوص امکان‌پذیری زندگی در یک شبیه‌سازی می‌پردازیم.
زندگی در دنیای شبیه‌سازی: بازبینی علمی مفاهیم و تصورات باستانی
از دوران باستان تا به امروز، این سوال بین انسان‌ها مطرح بوده: آیا زندگی ما چیزی جز یک رویا و توهّم نیست؟ آیا ممکن است جهان اطراف ما توسط یک موجود خالق یا نیروی خارق‌العاده‌ای شبیه‌سازی شده باشد؟ دکتر میچیو کاکو، فیزیکدان نامدار، با نگاهی علمی به این سوال‌ها پاسخ می‌دهد. او اشاراتی به شبیه‌سازی وضعیتی مثل آب و هوا دارد، جایی که شبیه‌سازی حرکت تریلیون‌ها اتم با استفاده از کامپیوترهای پیشرفته مطرح می‌شود.
کاگو توضیح می‌دهد که برای شبیه‌سازی حرکت میلیاردها اتم تنها در یک محیط کوچک مثل یک کاسه ماهی، نیاز به قدرت محاسباتی عظیمی دارد؛ این میزان محاسبه حتی با قدرتمندترین ابررایانه‌های امروز هم دست‌نیافتنی است. عددی مانند “10 به توان 25” نشانگر پیچیدگی این مسئله است، یعنی عددی با ۲۵ صفر در پی! حتی اگر ایده شبیه‌سازی کل یک جهان را بپذیریم، دشواری‌های عملی و ریاضیاتی این فرایند، آن را به امری تقریباً غیرممکن تبدیل می‌کند.
10,000,000,000,000,000,000,000,000
اگرچه این دیدگاه می‌تواند روایتی فلسفی را به چالش بکشد که در آن جهان ما یک “توهم” یا “آزمایش الهی” است، اما ارزشمند است که همچنان این مفاهیم در مباحث فلسفی مورد بحث و گفتگو قرار گیرد. آیا ممکن است کامپیوترها در آینده آن‌قدر پیشرفته شوند که چنین اموری را ممکن کنند؟ یا اینکه محدودیت‌هایی ذاتی در طبیعت هست که شبیه‌سازی کامل جهان را غیرممکن می‌کند؟
پرسش و پاسخ
آیا ما در یک شبیه‌سازی زندگی می‌کنیم؟ پاسخ دکتر میچیو کاکو
سوال ۱: آیا ممکن است که تمام جهان اطراف ما یک شبیه‌سازی باشد؟
پاسخ دکتر میچیو کاکو به این سوال این است که از نظر ریاضیاتی و علمی، احتمال این که جهان اطراف ما یک شبیه‌سازی باشد بسیار کم است. او توضیح می‌دهد که اگر ما بخواهیم یک جهان شبیه‌سازی‌شده بسازیم، باید بتوانیم تمام اتم‌های موجود در آن را شبیه‌سازی کنیم. برای مثال، اگر بخواهیم یک کاسه ماهی شبیه‌سازی کنیم، باید حرکت تریلیون‌ها اتم را به‌طور دقیق بازسازی نماییم.
سوال ۲: آیا با کامپیوترهای امروزی می‌توانیم جهان اطراف خود را شبیه‌سازی کنیم؟
دکتر کاکو توضیح می‌دهد که حتی پیشرفته‌ترین کامپیوترهای امروزین توانایی انجام چنین کاری را ندارند. برای شبیه‌سازی یک جهان کامل، ما باید بتوانیم میلیاردها و میلیاردها اتم را مدل‌سازی کنیم که این به معنای نیاز به قدرت محاسباتی بسیار عظیمی است. به عنوان مثال، تنها برای شبیه‌سازی اتم‌های موجود در یک اتاق یا یک کاسه ماهی، می‌بایست عددی با ۲۵ صفر بعد از آن را محاسبه نماییم! چنین محاسباتی برای کامپیوترهای ما در حال حاضر امکان‌پذیر نیست.
سوال ۳: چرا احتمال کمی وجود دارد که ما در شبیه‌سازی زندگی می‌کنیم؟
علت اصلی، همان‌طور که دکتر کاکو اشاره می‌کند، محدودیت‌های ریاضی و محاسباتی ماست. شبیه‌سازی یک جهان با این حجم از جزئیات، به قدرت پردازشی‌ای نیاز دارد که فراتر از توانایی‌های علمی و فنی ما در حال حاضر است. در نتیجه، این نظریه که ما در یک شبیه‌سازی پیچیده زندگی می‌کنیم از نظر عملی فعلاً دور از انتظار است.
سوال ۴: آیا این موضوع صرفاً یک مانع موقتی است یا به‌طور کلی شبیه‌سازی جهان غیرممکن است؟
دکتر کاکو به‌طور مشخص به این سوال پاسخ نمی‌دهد، اما اشاره به این موضوع دارد که محدودیت‌های امروزی ما، این امکان را دور از دسترس نشان می‌دهد. در نتبجه، حتی اگر روزی بتوانیم در آینده قدرت محاسباتی خود را به حد بی‌سابقه‌ای ارتقا دهیم، همچنان اطمینانی در این‌باره وجود ندارد که چنین شبیه‌سازی دقیقی از جهان قابل حصول باشد.
سوال ۵: چه نتیجه‌ای می‌توان از این صحبت‌ها گرفت؟
بر اساس صحبت‌های دکتر کاکو، اگرچه تفکر درباره زندگی در یک شبیه‌سازی ممکن است جالب باشد، اما از نظر علمی و محاسباتی، فعلاً شواهد و ابزار لازم برای پشتیبانی از این ایده را نداریم. بنابراین، به احتمال زیاد ما در یک جهان واقعی و فیزیکی زندگی می‌کنیم و نه در یک شبیه‌سازی.
برای جمع‌بندی
و اما در پایان، شاید بتوان موضوع شبیه‌سازی واقعیت و احتمال زیستن در یک دنیای مجازی را از زاویه‌ای دیگر نیز مورد بررسی قرار داد. هرچند، دکتر میچیو کاکو با توجه به پیچیدگی و حجم عظیم اطلاعاتی که برای شبیه‌سازی حتی کوچک‌ترین اجزای این جهان لازم است، به نظر این فرضیه را رد می‌کند، اما سؤالات بی‌پاسخ زیادی همچنان در ذهن ما باقی می‌ماند.
آیا انسان می‌تواند روزی به تکنولوژی‌ای دست یابد که محاسبات با چنین حجم و مقیاسی را انجام دهد؟ شاید جهانی که ما در آن زیست می‌کنیم هنوز درک کامل از خود را به ما تفویض نکرده است. شاید تا تکنولوژی آینده سوالات جدیدتری را مطرح کند. اگر نتوانیم جهان را شبیه‌سازی کنیم، آیا هنوز فرضیه‌های دیگری وجود دارند که دنیای ما را عجیب‌تر و ناشناخته‌تر از تصورات فعلی‌مان جلوه بدهند؟
آیا در نهایت، همه چیز احتمالی پیچیده‌تر از آن است که ما فعلاً توانایی درک آن را داشته باشیم؟ آیا درک ما از واقعیت تنها قسمتی از تصویر بزرگ‌تری است که هنوز به آن دسترسی نیافته‌ایم؟
سؤالاتی از این دست نشان می‌دهند که پاسخ‌های علمی همیشه نهایی نیستند. شاید آنچه امروز به نظر غیرممکن می‌آید، فردا به واقعیت نزدیک شود. شما چه فکر می‌کنید؟ آیا ما روزی پاسخ قطعی به این سؤالات خواهیم یافت؟
